„Podczas tego typu wydarzeń branżowych najistotniejszym elementem dla nas są spotkania z klientami, wymiana doświadczeń, uwag o rynku i rozmowy na temat tego, co się na nim dzieje i zmienia. Naszym założeniem jest również dostarczenie wiedzy uczestnikom na temat zrównoważonego rozwoju – tematu, który staje się coraz ważniejszy nie tylko w naszej branży czy biznesie, ale dla każdego konsumenta. Tym razem skupiliśmy się na aspektach związanych ze śladem węglowym – a konkretnie, na sposobach jego wyliczania, także w naszym przypadku jako producenta farb” – mówi Tomasz Dobrowolski, Business Director Packaging Inks w polskim oddziale firmy Sun Chemical. Firma ta była Głównym Sponsorem tegorocznej edycji wydarzenia.

Colin Smith zaczął w swoim referacie od tego, że brak jest obecnie całościowej wiedzy dotyczącej cyklu życia produktów, wymagań w tym zakresie, wiedzy na temat tego jak można zminimalizować odpad po nim i wiele innych. Choć początki tego zagadnienia sięgają daleko wstecz – końca lat 60. XX wieku – to wiedza na ten temat wciąż jest niedostateczna. Następnie prelegent przedstawił, czym jest tak naprawdę ocena cyklu życia produktów. Badania jej dotyczące (LCA) obejmują szczegółową i systematyczną analizę wpływu na środowisko, związanego z produktem, procesem lub działalnością w całym cyklu jego życia. Mają one na celu dostarczenie całościowego obrazu efektywności środowiskowej produktu lub procesu, co pozwala na podejmowanie świadomych decyzji na rzecz promowania zrównoważonego rozwoju i ograniczania do minimum jego negatywnego wpływu na środowisko. Korzyści z analizy tego problemu – jak podkreślał – mogą być bardzo duże. „Podejście analityczne jest przydatne w procesie podejmowania decyzji – mówił – ponieważ pozwala przedsiębiorstwom i decydentom na dokonywanie świadomych wyborów zgodnie z celami środowiskowymi i przyczynia się do stosowania bardziej zrównoważonych praktyk”. Następnie Colin Smith przedstawił granice i trzy zakresy (tzw. Scopes) systemu, jakie należy uwzględniać w analizach. Pierwszy zakres (Scope 1) dotyczy emisji bezpośrednich z urządzeń produkcyjnych, transportu firmowego itp. Drugi (Scope 2) – emisji pośrednich tj. zakupionej energii elektrycznej, pary, ogrzewania, chłodzenia itp. Trzeci zakres (Scope 3) obejmuje pozostałe działalności, poprzedzające i następne, które nie są objęte zakresem drugim. „Istnieje wiele sposobów obliczeń, które obejmują różne aspekty cyklu życia produktu – mówił. – Najczęściej dotyczą zakresu od wydobycia do wysyłki, co oznacza analizę cyklu życia produktu do momentu opuszczenia przez niego zakładu produkcyjnego. Kolejny zakres – od wysyłki do utylizacji – dotyczy analizy cyklu życia produktu, który opuszcza zakład produkcyjny, dopóki nie zostanie ponownie użyty/zutylizowany. Należy wziąć pod uwagę również obieg cyrkularny, obejmujący analizę produktu, który jest poddawany recyklingowi i zostaje ponownie wykorzystywany. W końcu – zakres od wydobycia do końca eksploatacji, który obejmuje analizę produktu przez cały jego cykl życia aż do końca jego cyklu życia”.

Ocena cyklu życia produktu w Sun Chemical

Colin Smith przedstawił też ocenę cyklu życia produktu, jaka ma miejsce w firmie Sun Chemical. Metodologię i narzędzia obliczeniowe dostosowano tu do wymogów istniejących norm. W kolejnej części swojego wystąpienia Colin Smith spróbował odpowiedzieć na pytanie dlaczego ocena cyklu życia produktów jest tak ważna: „Umożliwia bowiem – mówił – między innymi porównanie różnych typów opakowań lub procesów. Jednak rzetelna analiza nie będzie możliwa bez poznania własnego śladu węglowego przez wszystkich uczestników łańcucha wartości. Dlatego tak ważne jest tu wspólne działanie”.

Co wpływa na ślad węglowy?

Na postawie badań firmy Sun Chemical prelegent przestawił elementy, które mają wpływ na ślad węglowy i na które warto zwrócić uwagę. Jest wśród nich m.in. rodzaj pigmentu używanego w codziennej produkcji. „W ramach kolor-indeksów – mówił – występuje ogromne zróżnicowanie; w przypadku pigmentu PCF wartość ta mieści się w przedziale od 2 do 24 kg ekwiwalentu CO2 na kg pigmentu”. Kolejnym elementem jest rodzaj rozpuszczalnika. „Woda – jak podkreślał – charakteryzuje się niższym śladem węglowym niż rozpuszczalniki organiczne. Emisja w przypadku rozpuszczalników organicznych zwykle wynosi od 1 do 4,5 kg ekwiwalentu CO2 na kg rozpuszczalnika. Występują też różnice między rozpuszczalnikami syntetycznymi i biopochodnymi, na co należy zwracać uwagę”. Jeszcze innym elementem jest rodzaj spoiwa. Emisja w przypadku spoiw syntetycznych/petrochemicznych/pochodzenia biologicznego zwykle wynosi od 2 do 5 kg ekwiwalentu CO2 na kg spoiwa i warto brać pod uwagę występujące różnice między spoiwami syntetycznymi i biopochodnymi.

Kończąc swoje wystąpienie prelegent przedstawił wyzwania, jakie stoją przed firmą. „Ślad węglowy produktu farbowego wynosi od 1 do 8 kg ekwiwalentu CO2 na kg farby i zależy od konkretnych surowców zastosowanych w produkcie – mówił Colin Smith. – Rodzaj pigmentu, rodzaj spoiwa i rodzaj rozpuszczalnika odgrywają kluczową rolę w ogólnym śladzie węglowym produktu”.

Podkreślił, że Sun Chemical przeprowadza przede wszystkim obliczenia od początku powstawania produktu do opuszczenia przez niego zakładu produkcyjnego, nie uwzględniając tego, co dzieje się z produktem po opuszczeniu zakładu i dostarczeniu go klientowi. Zwrócił również uwagę na fakt, że konkretny produkt może mieć niski ślad węglowy po opuszczeniu zakładu produkcyjnego, ale wymaga znacznych nakładów energii do przetworzenia u klienta i odwrotnie (na przykład energia potrzebna do wysuszenia rozpuszczalnika w porównaniu z wodą). Zalecane jest więc przeprowadzanie pełnej oceny cyklu życia (LCA), obejmującej wszystkie istotne etapy cyklu życia produktów, w celu podjęcia świadomej decyzji i wybrania najbardziej „zrównoważonego” produktu.